اُپوس: معماری که قلب دبی را تهی کرد؛ شاهکار زها حدید
۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
کپی لینک
منابع
31
نمایش منابع در متن
Google
Object-1
Magzoid
Mediaoffice
Architizer
Blog Newlaunchproperties
Homestratosphere
Austincontrarian
Baggagetaxi
Dubaiideal
Re-thinkingthefuture
Neuroject
Design-middleeast
Beyracarchitects
Armanipro
Artsandculture Google
Artboothgallery
Armanipro
Mdpi
Wfmmedia
Bidoun
Dxbadventure
Dergi Neu Edu
Bayut
Khaleejtimes
Breakingtravelnews
Saadatrent
Global Ctbuh
Armanipro
Architectureau
Kreafolk
خط افق دبی گواهی بر جاه‌طلبی و مجموعه‌ای خیره‌کننده از شگفتی‌های معماری است. با این حال، حتی در اینجا هم، برخی سازه‌ها موفق می‌شوند خود را متمایز کنند و با جسارت محض و بینش هنری، تخیل را به تسخیر خود درآورند. اُپوس (The Opus) اثر زها حدید بدون شک یکی از این بناهای شاخص است
[4]
[5]
[24]
[9]
[23]
[29]
[15]. این ساختمان که در منطقه معتبر برج خلیفه، نزدیک به داون‌تاون دبی و بیزنس بی (Business Bay) قرار گرفته، تنها یک برج دیگر نیست؛ بلکه بیانیه‌ای مجسمه‌وار است که توسط خود «ملکه انحنا» افسانه‌ای طراحی شده است
[13][4][24][9]
[26]
[14][15]
[17]
[21]. اُپوس که توسط شرکت Omniyat توسعه یافته و توسط معماران زها حدید (ZHA) به زندگی درآمده، در سال ۲۰۰۷ ایده‌پردازی شد و پس از مرگ زها حدید، بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ تکمیل گردید[4][24][9][26][14][15][17][21]
[3]
[6]
[28]. این بنا با مساحتی بیش از ۸۴٬۰۰۰ متر مربع در ۲۰ طبقه، این امتیاز منحصربه‌فرد را دارد که تنها پروژه هتلی است که زها حدید شخصاً هم معماری چشمگیر و هم طراحی داخلی پیچیده‌اش را انجام داده است
[11]
[8][4][24][9]
[12][29][15][17]
[19]
[20]. این شگفتی چندمنظوره، سبک سیال حدید را تجسم می‌بخشد و تضادی متمایز با طراحی‌های خطی منطقه ارائه می‌دهد[23][20]
[22][21]. بیا با هم فلسفه، فرم و عملکردی را که اُپوس را به نمادی از معماری آوانگارد در دبی تبدیل کرده، بررسی کنیم.
بینش «ملکه انحنا»: تجسم فلسفه زها حدید
درک اُپوس نیازمند تعمق در فلسفه اصلی معماری زها حدید است. آثار او همواره به بررسی رابطه پویا بین توده و فضای خالی، تعامل سطوح مات و شفاف، و محو شدن مرزها بین فضاهای داخلی و خارجی می‌پرداختند[4][5][24][9][15]
[18][19]. حدید به خاطر به چالش کشیدن محدودیت‌های مصالحی مانند بتن، فولاد و شیشه شهرت داشت و به دلیل فرم‌های سیال و امضادار خود، لقب «ملکه انحنا» را به دست آورد[13]. در اُپوس، این فلسفه به طور چشمگیری از طریق تضاد بین شکل خارجی مکعبی و دقیق ساختمان و فضای خالی ارگانیک و آزادانه‌ای که درست از مرکز آن تراشیده شده، تحقق یافته است
[1][11][4][5][24][9][18].
این فضای خالی مرکزی صرفاً یک فضای تهی نیست؛ بلکه یک حجم معماری هدفمند و عنصری کلیدی است که ارتباطات بصری ایجاد می‌کند و دیدگاه‌های منحصربه‌فردی را از داخل ساختمان ارائه می‌دهد[1][4][5][6][24][9][26][15][18][19]. حدید اغلب از فرم‌های طبیعی، مانند اشکال صاف ایجاد شده توسط فرسایش، الهام می‌گرفت؛ موضوعی که در اینجا و در پروژه‌هایی مانند خانه اپرای گوانگژو (Guangzhou Opera House) تکرار شده است
[2][13]. این «تقلید زیستی نرم» (soft bio mimicry)، به تعبیر یکی از منتقدان، با طراحی پارامتریک پیشرفته و مهندسی ادغام شده و مرزهای فناوری را جابجا می‌کند[8]. مهدی امجد، مدیرعامل شرکت توسعه‌دهنده Omniyat، اشاره کرد که این طراحی، تعادل بین توده و فضای خالی را بازتعریف می‌کند و بازتاب‌دهنده یک «حساسیت مجسمه‌وار» منحصربه‌فرد است[1][17][18]. این ساختمان که علی‌رغم جدایی ساختاری به دو برج، به عنوان یک کل واحد تصور شده، تعهد حدید به انسجام را به نمایش می‌گذارد و زبان سیال او را از حرکات بزرگ بیرونی تا مبلمان داخلی سفارشی گسترش می‌دهد[1][5][9][26][14][15]
[16][18][19][8][20]. این بینشی است که هدف آن ایجاد یک «شاهکار معماری معنادار» است
[10].
فضای خالی تعیین‌کننده: فرم خارجی و شگفتی مهندسی
قلب اُپوس، هم به معنای واقعی و هم مجازی، فضای خالی مرکزی نفس‌گیر آن است[11][3][4][5][9][26][23][12][29][15][17][18][19]. یک مکعب کامل، توپر و باابهت را تصور کن[1][5][6][9][26][14][15][16][18][19]. حالا، یک شکل عظیم، به ارتفاع هشت طبقه و با فرم آزاد را تصور کن که از هسته آن تراشیده شده است – این جوهره طراحی اُپوس است[1][4][5][24][9][26][15][17][18][19]. این فضای «فرسایش‌یافته» چیزی بیش از یک ترفند بصری نیست؛ این یک عنصر بنیادی است که ساختمان را تعریف می‌کند و گفتگویی جذاب بین منحنی‌های ارگانیک فضای خالی و خطوط تیز و متعامد مکعب ایجاد می‌کند[1][11][4][5][6][9][23][18]. این فضا امکان دید به بیرون از مرکز ساختمان را فراهم می‌کند و فضای داخلی را به روش‌های غیرمنتظره‌ای با منظره شهری اطراف مرتبط می‌سازد[1][4][5][6][9][23][18].
از نظر ساختاری، ساختمان به طرز هوشمندانه‌ای از دو برج بتن مسلح مجزا تشکیل شده که به صورت یک مکعب واحد به نظر می‌رسند[1][3][5][6][9][26][29][14][15][16][17][18][19]
[7][21]
[27]. این برج‌ها در پایه توسط یک آتریوم چهار طبقه و به طور چشمگیری، در ارتفاع زیاد از سطح زمین توسط یک پل فولادی نامتقارن و سه طبقه به هم متصل شده‌اند[1][11][3][5][24][9][26][29][15][17][18][19][21]. این پل چشمگیر ۳۸ متر عرض دارد و در ارتفاع ۷۱ متری از سطح زمین قرار گرفته است و برای دستیابی به یکپارچگی بی‌نقص آن، به تکنیک‌های ساخت نوآورانه‌ای مانند پرتاب قطعه‌ای (segmental launching) نیاز داشته است[1][11][3][5][24][9][26][29][15][17][18][19]
[25]. کل سازه با یک نمای شیشه‌ای عایق دوجداره پیچیده پوشانده شده است[3][4][5][24][9][26][7]. وجوه خارجی مکعب دارای پوشش UV و یک الگوی فریت آینه‌ای – نقاط ریز – هستند که افزایش گرمای خورشیدی را کاهش می‌دهند و در عین حال بر فرم خالص مکعب تأکید می‌کنند و باعث می‌شوند ساختمان در بازتاب آسمان و شهر محو شود[4][5][24][9][7][3][23][6][26].
نمای پوشاننده فضای خالی جایی است که مهندسی واقعاً می‌درخشد[3]. این نما با پوشش ۶٬۰۰۰ متر مربع، از ۴٬۳۰۰ پانل شیشه‌ای منحصربه‌فرد استفاده می‌کند – برخی صاف، برخی با انحنای تکی، برخی با انحنای دوگانه، و هر کدام با وزنی تا ۸۰۰ کیلوگرم[4][5][6][24][9][26][29][15][3]. طراحی و ساخت این نما نیازمند مدل‌سازی دیجیتال سه‌بعدی پیشرفته برای ترسیم منحنی‌های پیچیده و هماهنگ‌سازی واحدهای شیشه‌ای سفارشی با سازه فولادی زیرین بود[3][4][5][6][24][9][26][29][15]. پیمانکاران متخصص هزاران لوله فولادی و آلومینیومی خمیده سه‌بعدی منحصربه‌فرد را برای تشکیل قاب ساختند[23]. در شب، فضای خالی دستخوش دگرگونی خیره‌کننده‌ای می‌شود و با ۵٬۰۰۰ LED که به صورت جداگانه قابل کنترل هستند و در داخل پانل‌های شیشه‌ای تعبیه شده‌اند، روشن می‌شود و یک «صورت فلکی» پویا و قابل برنامه‌ریزی در سراسر سطح منحنی ایجاد می‌کند[11][4][5][6][24][9][26][29][14][21][22].
درون مجسمه: عملکرد چندمنظوره و فضاهای داخلی سیال
فراتر از نمای خارجی چشمگیرش، اُپوس یک مرکز پرجنب‌وجوش از فعالیت است که عملکردهای متنوعی را به طور یکپارچه در فرم مجسمه‌وار خود ادغام می‌کند[3][14][16][17][18]
[31][19][7][21]. این بنا خانه هتل ME Dubai است که توسط Meliá Hotels International اداره می‌شود و بخش قابل توجهی از ساختمان را اشغال می‌کند[1][11][3][4][5][24][9][26][12][29][14][15][17][18][19][21]. در کنار هتل، فضاهای اداری درجه A، تعداد ۹۶ اقامتگاه لوکس با خدمات، ده‌ها رستوران و کافه، یک بار شیک روی پشت‌بام، فروشگاه‌های خرده‌فروشی، یک اسپا و حتی یک کلوپ شبانه پیدا خواهی کرد[1][11][3][4][6][23][28][14][15][17][18][31][19][20][21][27]. این یک جهان کوچک واقعی از زندگی شهری است که در یک شاهکار معماری گنجانده شده است.
چیدمان ساختمان به طرز هوشمندانه‌ای رابطه بین دو برج و فضای خالی مرکزی را مدیریت می‌کند. طبقه همکف برای شفافیت و دسترسی طراحی شده و دارای مناطق خرده‌فروشی و مسیرهای متعددی است که از طریق دو لابی اصلی عبور می‌کنند[14]. یک آتریوم چهار طبقه برج‌ها را در این سطح به هم متصل می‌کند و به عنوان یک مرکز اصلی عمل می‌کند[1][11][5][24][9][26][29][15][17][18][19][21]. شاید چشمگیرترین فضا، لابی هتل ME Dubai باشد که مستقیماً زیر فضای خالی قرار گرفته و سقف آن توسط شیشه منحنی فضای خالی تشکیل شده است[11][29]. این محوطه وسیع دارای سه سطح گالری با بالکن‌های مجسمه‌وار بیرون‌زده است که به لابی شلوغ پایین مشرف هستند[11][12]. حتی پل مرتفع نیز فراتر از اتصال، کاربرد دارد و امکانات مهمانان را در خود جای داده است[1][11][3][5][24][9][26][29][15][17][18][19][21][27].
نکته مهم این است که طراحی داخلی، که آن هم توسط ZHA رهبری شده، به طور یکپارچه از معماری خارجی جریان می‌یابد[11][8][4][24][9][12][29][15][17][19][20]. قطعات مبلمان سفارشی طراحی شده توسط Zaha Hadid Design، مانند مبل‌های 'Petalinas' و پادهای 'Ottomans'، فضاهای عمومی و اتاق‌های مهمان را پر کرده و فرم‌های ارگانیک ساختمان را بازتاب می‌دهруют[11][4][5][6][24][9][12][29][19]. به دلیل منحنی‌های ساختمان، بسیاری از ۹۳ اتاق و سوئیت هتل به صورت جداگانه شکل گرفته‌اند[11][3][4][6][29]. اتاق‌های مهمان دارای تخت‌های منحصربه‌فرد طراحی شده توسط حدید هستند، در حالی که حمام‌ها مجموعه آینده‌نگرانه 'Vitae' را به نمایش می‌گذارند که خطوط آن جریان آب را تقلید می‌کند[11][10][12][28]. پایداری نیز در این طرح گنجانده شده است، با ویژگی‌هایی مانند سنسورهای تشخیص حضور، بطری‌های آب قابل استفاده مجدد و سیستم‌های کمپوست زباله[11][4][10][28][29][15].
یک نماد آوانگارد: تأثیر اُپوس بر دبی
اُپوس تنها یک ساختمان دیگر در دبی نیست؛ این یک بیانیه قدرتمند است که به طور قابل توجهی شهرت شهر را برای معماری پیشرو و آوانگارد ارتقا می‌دهد[3][2][18][20][22]. طراحی رادیکال آن، به ویژه فضای خالی مرکزی جسورانه و منحنی‌های پیچیده، آن را حتی در شهری که به جاه‌طلبی معماری معروف است، به یک سازه برجسته تبدیل می‌کند[8][26][13][27]. به عنوان اولین پروژه زها حدید در دبی که در آن هم طراحی خارجی و هم داخلی را بر عهده داشت، این بنا به عنوان یک پروژه میراثی منحصربه‌فرد برای برنده جایزه پریتزکر (Pritzker Prize) محسوب می‌شود[8][10][12][13][20][22]. این بنا به طور کامل اصول طراحی پارامتریک و زیبایی‌شناسی سیالی را که مشخصه کارهای بعدی او بود، تجسم می‌بخشد و نشان می‌دهد که چگونه ابزارهای دیجیتال و مهندسی پیشرفته می‌توانند بینش‌های فوق‌العاده پیچیده را به واقعیت تبدیل کنند[8][3][4][5][6][24][9][26][23][29][15][2].
تحقق موفقیت‌آمیز فضای خالی با فرم آزاد و پوسته شیشه‌ای پیچیده آن، نمایش قدرتمندی از نوآوری در ساخت‌وساز و فناوری مصالح است[8][3][25]. بینش شرکت توسعه‌دهنده Omniyat در برخورد با معماری به عنوان یک «اثر هنری منحصربه‌فرد» در اینجا به طور کامل تحقق یافته و با استراتژی دبی در سفارش دادن بناهای شاخص به «معماران ستاره» (starchitects) همسو است[1][2][22][17][18]. اُپوس در سطوح مختلف به طرز درخشانی عمل می‌کند: به عنوان یک شیء مجسمه‌وار خیره‌کننده که بافت شهری را غنی می‌کند، و به عنوان یک ساختمان چندمنظوره بسیار کاربردی[1][11][3][4][6][23][28][14][15][17][18][31][19][21][27]. طراحی آن به طرز ماهرانه‌ای بین توده و فضای خالی، حضور خارجی و تجربه داخلی تعادل برقرار می‌کند[4][5][24][9][15][17][18]. جای تعجب نیست که این بنا جوایزی از جمله تقدیر از سوی CTBUH و جایزه معمار خاورمیانه (Middle East Architect Award) را دریافت کرده و جایگاه خود را به عنوان یک مقصد لوکس و مد روز تثبیت کرده است[3][13][28][20]. این تمایز معماری همچنین به ارزش سرمایه‌گذاری تبدیل می‌شود، به طوری که ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن قیمت‌های بالایی را به خود اختصاص داده و جایگاه دبی را برای املاک و مستغلات با اهمیت معماری ارتقا می‌دهد
[30]. در نهایت، اُپوس مجموعه معماری دبی را متنوع می‌کند و شهر را به عنوان یک مرکز جهانی برای طراحی مرزشکن به طور قدرتمندی ترویج می‌دهد[8][18][20][27].
رایگان امتحان کنید