در دبی، جایی که زمان ایستاده است: کاوش محله تاریخی الفهیدی
۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
کپی لینک
منابع
34
نمایش منابع در متن
Google
Object-1
Magzoid
Mediaoffice
Architizer
Blog Newlaunchproperties
Homestratosphere
Austincontrarian
Baggagetaxi
Dubaiideal
Re-thinkingthefuture
Neuroject
Design-middleeast
Google
Beyracarchitects
Armanipro
Artsandculture Google
Artboothgallery
Luxuryproperty
Armanipro
Mdpi
Bidoun
Ierek
Dubaibusinessdirectory
Ibnbattutamall
Algedra Com
Dergi Neu Edu
Bayut
Khaleejtimes
Saadatrent
Global Ctbuh
Armanipro
Architectureau
Kreafolk
وقتی به دبی فکر می‌کنی، احتمالاً آسمان‌خراش‌های سر به فلک کشیده به ذهنت می‌آیند. اما در کنار خور پرجنب‌وجوش دبی، دنیایی متفاوت قرار دارد: محله تاریخی الفهیدی، که اغلب هنوز با نام سابق خود، البستکیه، شناخته می‌شود
[4]
[7]
[22]. این منطقه حفاظت‌شده تضاد خیره‌کننده‌ای با شهر مدرن ارائه می‌دهد و به عنوان پنجره‌ای گران‌بها به گذشته دبی عمل می‌کند
[6][22]. اینجا می‌توانی در کوچه‌های باریک قدم بزنی و ببینی زندگی از اواسط قرن نوزدهم تا دهه ۱۹۷۰ چگونه بوده است، چرا که بخش زیادی از معماری اصیل آن دست‌نخورده باقی مانده است
[11]
[8][4]. الفهیدی که یکی از قدیمی‌ترین مناطق مسکونی دبی در امتداد خور به شمار می‌رود، ساختمان‌های تاریخی و بادگیرهای متمایزی را به نمایش می‌گذارد که داستان‌هایی از دوران گذشته را زمزمه می‌کنند
[3]
[28]
[16][7]. با ما همراه شو تا ریشه‌ها، معماری منحصربه‌فرد، داستان دراماتیک حفاظت از آن و زندگی فرهنگی پر جنب و جوشی را که امروز در الفهیدی دبی جریان دارد، کاوش کنیم
[1][28]
[20][6].
از بستک تا دبی: ریشه‌های الفهیدی
داستان محله تاریخی الفهیدی در اواخر قرن نوزدهم، حدود دهه ۱۸۹۰ آغاز می‌شود[1][3][6]
[9][7]. اولین ساکنان آن عمدتاً تجار ثروتمند پارچه و مروارید بودند که از بستک در جنوب ایران مهاجرت کرده بودند[1][3][6][28][9]
[34][7]. آنها به دلیل فرصت‌های تجاری رو به رشد در امتداد خور و شاید حتی برخی شرایط مالیاتی مطلوب که توسط حاکمان محلی ارائه می‌شد، به دبی جذب شدند[3][6][9][7]. این ارتباط دقیقاً در نام اصلی منطقه، «البستکیه»، که اشاره مستقیمی به سرزمین مادری مهاجران دارد، مشهود است[28][9]
[21]. سوابق همچنین نشان می‌دهد که تجار هندی نیز در آن زمان در اینجا خانه ساختند
[32]
[25].
اینجا فقط مکانی برای زندگی نبود؛ به سرعت به مرکزی پررونق برای تجارت، به ویژه برای کالاهایی مانند ادویه‌جات و منسوجات تبدیل شد[1][28]. چرا اینجا؟ موقعیت آن در کنار خور دبی برای تجارت عالی بود و به قایق‌ها امکان دسترسی آسان برای بارگیری و تخلیه کالا را می‌داد[1][11][8]
[29][34]. این نزدیکی به خور، شریان حیاتی اقتصاد اولیه دبی، برای رشد و ارتباطات تجاری فرامرزی آن بسیار مهم بود[11][8][29][34]. قبل از اینکه نفت همه چیز را تغییر دهد، صید مروارید یک صنعت بزرگ بود و موقعیت الفهیدی آن را به پایگاهی کلیدی برای غواصان و تجار تبدیل کرده بود[34]. این منطقه که تقریباً ۳۰۰ متر در امتداد خور و ۲۰۰ متر به سمت داخل خشکی امتداد دارد، نشان‌دهنده سبک زندگی‌ای است که نزدیک به یک قرن رونق داشت[11][8][4]. این منطقه نگاهی نادر به زندگی سنتی اماراتی قبل از رونق نفت ارائه می‌دهد، سازگاری‌های هوشمندانه با آب و هوا را به نمایش می‌گذارد و آغاز فروتنانه شهر را حفظ می‌کند[3]
[2][16][34][1][28]. احتمال ثبت آن به عنوان میراث جهانی یونسکو، گویای ارزش فرهنگی آن است[34].
معماری که نفس می‌کشد: طراحی در الفهیدی
معماری در الفهیدی دبی واقعاً خاص است، نمونه‌ای زیبا از طراحی سنتی اماراتی که هوشمندانه با آب و هوا و فرهنگ محلی تطبیق داده شده است[1][11][3][16]. می‌توانی تدبیر ساکنان اولیه را در نحوه استفاده آنها از مصالح موجود برای ایجاد خانه‌های راحت در گرمای صحرا ببینی[3]
[5]. خانه‌ها با استفاده از مصالحی مانند سنگ مرجان، گچ، سنگ آهک، چوب ساج، چوب صندل و حتی شاخ و برگ نخل و چوب (خانه‌های «عریش» یا «خیما») ساخته می‌شدند[1][11][8][3][4][6][28][34][7]
[26]. این مصالح یا به صورت محلی تهیه می‌شدند یا از طریق تجارت وارد می‌شدند و به دلیل دوام و توانایی تحمل شرایط آب و هوایی انتخاب می‌شدند[3][5][6][28]
[15]. به عنوان مثال، سنگ مرجان و گچ، عایق‌های بسیار خوبی در برابر شدت آفتاب بودند[1][3][28].
در این منطقه قدم بزن، متوجه کوچه‌های باریک و پرپیچ‌وخمی به نام «سکّه» (sikkas) خواهی شد[1][11][8][3][4][6][28][32][16][7]. این کوچه‌ها فقط جذاب نبودند؛ هدفی را دنبال می‌کردند، حداکثر سایه را فراهم می‌کردند و نسیم خنک‌کننده از خور را به داخل محله هدایت می‌کردند[11][32][16]. ساختمان‌ها عموماً کم‌ارتفاع، فقط یک یا دو طبقه هستند[11][32]. حریم خصوصی، که در سنت اسلامی ارزش زیادی دارد، در طراحی منعکس شده است – پنجره‌های جلویی کم تعداد، اغلب باریک و در ارتفاع بالا قرار دارند[11][8]. بسیاری از خانه‌ها همچنین دارای حیاط‌های محصور هستند که فضاهای خصوصی در فضای باز را برای خانواده‌ها به دور از دید عموم فراهم می‌کنند[3][5][6][32][16]. نحوه پیچ‌وخم کوچه‌ها و جهت‌گیری ساختمان‌ها (اغلب به سمت جنوب غربی، به سوی مکه) ترکیبی از ملاحظات عملی و مذهبی را نشان می‌دهد[11][8][32]. حتی گاهی اوقات می‌شد ثروت یک خانواده را از خانه‌شان تشخیص داد – خانه‌های بزرگتر از سنگ مرجان برای ثروتمندان، و سازه‌های ساده‌تر از شاخ و برگ نخل برای دیگران[32].
البته، نمادین‌ترین ویژگی باید برجیل یا بادگیر باشد[11][8][3][4][6][28][29]
[10][32][15][16]
[17][34][7]
[33][26]. این برج‌های متمایز که از پشت‌بام‌ها سر برآورده‌اند، نمونه‌های هوشمندانه‌ای از معماری سنتی خلیج فارس برای مقابله با گرمای شدید هستند[11][6][29][10][32]. برجیل که احتمالاً در اوایل دهه ۱۹۰۰ از ایران یا حتی مصر باستان معرفی شده است، مانند یک سیستم تهویه مطبوع طبیعی عمل می‌کند[1][3][10]
[12][15][17]. این سیستم هوشمندانه بادهای خنک‌تر و بالاتر را گرفته و آنها را به اتاق‌های پایینی هدایت می‌کند، در حالی که اجازه می‌دهد هوای گرم به سمت بالا خارج شود[3][6][29][10][12][32][15][17]. این سرمایش غیرفعال می‌توانست دمای داخلی را به طور قابل توجهی، گاهی تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر، کاهش دهد، همه اینها بدون برق![10][12][15][17] تعداد بادگیرها حتی ممکن بود نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی یک خانواده باشد[32]. در حالی که عملکرد کلیدی بود، همچنین هنر زیبای صنعتگری را در جزئیاتی مانند درهای چوبی با کنده‌کاری‌های پیچیده و صفحه‌های پنجره (مشرَبیه) خواهی دید که ضمن تضمین حریم خصوصی و جریان هوا، زیبایی می‌افزایند[1][5][6].
نجات‌یافته از لبه پرتگاه: مرمت و حفاظت
واقعاً قابل توجه است که محله تاریخی الفهیدی هنوز پابرجاست، به خصوص با توجه به حرکت بی‌وقفه دبی به سوی مدرنیزاسیون[1][3][6]. باور کنی یا نه، این منطقه در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۸۰ با گسترش شهر، با تهدید بسیار واقعی تخریب مواجه بود[1][6][9]. گزارش‌ها حاکی از آن است که حدود نیمی از منطقه اصلی به دلیل ساخت ساختمان‌های اداری جدید از بین رفت و بسیاری از خانه‌های باقی‌مانده متروکه شده یا برای انبار استفاده می‌شدند[9]. وضعیت در سال ۱۹۸۹ وخیم به نظر می‌رسید، زمانی که شهرداری دبی واقعاً دستور تخریب بقیه منطقه را صادر کرد[9].
خوشبختانه، دوستداران پرشور میراث فرهنگی وارد عمل شدند. معمار بریتانیایی، رینر اُتر، اغلب به عنوان پیشگام کمپینی شناخته می‌شود که حتی شاهزاده چارلز را در جریان سفرش به دبی درگیر کرد و به توقف برنامه‌های تخریب کمک کرد[1][6][9][16]. مداخله شاهزاده چارلز به طور گسترده به عنوان یک عامل حیاتی در متقاعد کردن مقامات برای اتخاذ یک استراتژی حفاظتی به جای آن تلقی می‌شود[9][16]. این یک نقطه عطف بزرگ بود، به رسمیت شناختن ارزش تاریخ در شهری که اینقدر بر آینده متمرکز است[16]. به دنبال این، کارهای مرمتی جدی آغاز شد. اگرچه در سال ۱۹۷۱ به عنوان یک مکان میراثی اعلام شده بود، اما یک حرکت بزرگ در سال ۲۰۰۵ به رهبری شهرداری دبی آغاز شد[25][9][16][7].
مرمت به طرز باورنکردنی دقیقی انجام شده است، با هدف حفظ حس تاریخی اصیل منطقه[6]
[13]. کارگران از مصالح سنتی مانند مرجان، گچ و چوب ساج استفاده کردند و تکنیک‌های ساخت و ساز قدیمی را برای اطمینان از وفاداری به طرح‌های اصلی به کار بردند[8][4][6][26]. بیش از ۵۰ خانه دوباره احیا شده‌اند[4][6][10]. هدف فقط حفاظت نبود، بلکه احیا نیز بود – تطبیق این ساختمان‌های تاریخی برای استفاده‌های مدرن مانند گالری‌ها، کافه‌ها و مراکز فرهنگی، که الفهیدی را به مکان پرجنب‌وجوشی که امروز هست تبدیل کرده است[6][16][11][8][29]
[18][7]. اداره فرهنگ و هنر دبی این کار را با استراتژی‌هایی مانند «استراتژی بازسازی و احیای محله تاریخی الفهیدی» ادامه می‌دهد که هدف آن تقویت گردشگری فرهنگی و حمایت از استعدادهای محلی به عنوان بخشی از طرح جامع شهری دبی ۲۰۴۰ است[8][2][13]
[19]
[24]. یک پروژه بزرگ فعلی شامل بازسازی قلعه الفهیدی (محل موزه دبی) است که با استفاده از فناوری پیشرفته، مرمت دقیق و پایدار را ضمن بهبود دسترسی تضمین می‌کند[13][14]
[23].
الفهیدی امروز: بوم زنده‌ای از فرهنگ
محله تاریخی الفهیدی بسیار فراتر از ساختمان‌های حفظ‌شده است؛ اینجا یک مرکز پرجنب‌وجوش فرهنگ و هنر است که به طور فعال جامعه را درگیر می‌کند[11][8][4][6][16]. آن خانه‌های با دقت مرمت‌شده، بیش از ۵۰ خانه، اکنون به جای اینکه فقط مسکونی باشند، میزبان مجموعه‌ای فوق‌العاده از موزه‌ها، گالری‌ها و طرح‌های فرهنگی هستند[11][8][4][6][29][32][18]. می‌توانی به راحتی ساعت‌ها را صرف کاوش گوهرهای فرهنگی پنهان‌شده در این کوچه‌های تاریخی کنی[1][16][18][20][7][25][26].
اینجا چه چیزهایی می‌توانی کشف کنی؟ موزه‌های تخصصی مانند موزه سکه، که ارزهای کمیاب از گذشته منطقه را به نمایش می‌گذارد، و موزه منحصربه‌فرد قهوه، که تاریخ غنی این نوشیدنی را جشن می‌گیرد، وجود دارند[4][5][18][20]. البته، موزه معروف دبی در قلعه الفهیدی، قدیمی‌ترین ساختمان دبی (که در حال حاضر تحت بازسازی است)، قرار دارد و بینش‌هایی در مورد تحول باورنکردنی شهر ارائه می‌دهد[1][11][3][4][5][29][13][16][20][34][7][14][23]. دوستداران هنر از گالری‌های متعدد، از جمله گالری شناخته‌شده XVA Gallery (که یک هتل و کافه نیز هست) و گالری مجلس (Majlis Gallery)، که اولین گالری دبی محسوب می‌شود، قدردانی خواهند کرد[1][4][6][16][18][21][33]
[30]. این فضاها آثار هنرمندان محلی و بین‌المللی را به نمایش می‌گذارند و اغلب میزبان نمایشگاه‌های هیجان‌انگیزی هستند[1].
برای غوطه‌وری فرهنگی عمیق‌تر، مرکز تفاهم فرهنگی شیخ محمد بن راشد آل مکتوم (SMCCU) مکانی است که حتماً باید از آن بازدید کنی[1][11][8][3][4][5][6][29][9][10][16][20][34][21][7][22][33]. این مرکز که تحت شعار «درهای باز، ذهن‌های باز» فعالیت می‌کند، تورها، وعده‌های غذایی سنتی و بحث‌های صریح درباره فرهنگ اماراتی را در یک خانه بادگیر به زیبایی مرمت‌شده ارائه می‌دهد (معمولاً نیاز به رزرو دارد)[21]. همچنین مکان‌هایی مانند خانه خوشنویسی (دارالخط) و مکان‌هایی مانند خانه سمپوزیوم و خانه رویدادها را خواهی یافت که میزبان فعالیت‌های فرهنگی مختلفی هستند[4][20][26]. الفهیدی در طول جشنواره‌هایی مانند جشنواره سالانه هنر و طراحی سِکّه، رویداد بزرگی که استعدادهای اماراتی و منطقه‌ای را به نمایش می‌گذارد و کوچه‌ها و حیاط‌ها را به فضاهای هنری تعاملی تبدیل می‌کند، واقعاً زنده می‌شود (اگرچه اخیراً در نزدیکی برگزار شده، اما قلب آن در الفهیدی است)[8][2]
[27][19][21][33]
[31]. هفته میراث و کارگاه‌ها و جشن‌های متعدد در طول سال نیز تقویم را پر می‌کنند[11][4][8][20][24].
تجربه الفهیدی: بازدید از دبی قدیم
کاوش در الفهیدی دبی مانند قدم گذاشتن به بعدی دیگر است. بهترین راه برای تجربه آن، صرفاً قدم زدن در کوچه‌های (سکّه‌های) سایه‌دار و مناسب برای پیاده‌روی و غرق شدن در فضای تاریخی منحصربه‌فرد آن است[1][4][5][6][29][16][18][21]. به شرکت در یک تور با راهنما، شاید یکی از تورهای ارائه‌شده توسط SMCCU، فکر کن تا بینش عمیق‌تری نسبت به تاریخ و فرهنگ نهفته در دیوارهای اطرافت به دست آوری[21]. فراموش نکن که در یکی از کافه‌های دلربا، مانند چایخانه عربی (Arabian Tea House) یا شب‌های بستکیه (Bastakiya Nights)، توقف کنی تا طعم مهمان‌نوازی سنتی اماراتی را در میان این محیط تاریخی بچشی[4][5][18][21].
چرا این سفر را انجام دهی؟ الفهیدی ارتباطی قدرتمند با ریشه‌های دبی، فرصتی برای قدردانی از نزدیک از معماری سنتی خیره‌کننده، و فرصتی برای تعامل با صحنه هنرهای معاصر پرجنب‌وجوش ارائه می‌دهد[3][19][34]. اینجا مکانی است که می‌توانی واقعاً نبض دبی قدیم را احساس کنی. صادقانه بگویم، اینجا به عنوان پیوندی حیاتی و زیبا، میراث غنی امارت را با آینده پویای آن مرتبط می‌کند، گواهی بر حفاظت و جشن فرهنگی است[13][16][24].
رایگان امتحان کنید