امارات متحده عربی یه جای خیلی خاصی تو دنیا قرار گرفته، از نعمت آفتاب برخورداره ولی با واقعیتهای اقلیم خشک، زمینهای کشاورزی محدود و کمبود آب شیرین هم دست و پنجه نرم میکنه. راستش رو بخوای، اینجا محیط سختی برای کشاورزی و تولید غذاست. این یعنی امارات بخش خیلی بزرگی – حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد – از غذای مردمش رو وارد میکنه. این وابستگی شدید، کشور رو در برابر مشکلات زنجیره تأمین جهانی و نوسانات غیرقابل پیشبینی قیمتها آسیبپذیر میکنه، چیزی که تو اتفاقاتی مثل همهگیری کووید-۱۹ حسابی به چشم اومد. برای اینکه مستقیم با این چالش مقابله کنه، امارات «استراتژی ملی امنیت غذایی ۲۰۵۱» خودش رو در نوامبر ۲۰۱۸ راهاندازی کرد. ایده اصلی چیه؟ اینکه مطمئن بشیم همه مردم امارات، بدون توجه به اتفاقات دنیا و حتی تو شرایط اضطراری، به غذای سالم، کافی، مغذی و با قیمت مناسب دسترسی دارن. چشمانداز بزرگ: هدف، رتبه اول در شاخص جهانی امنیت غذایی
خب، هدف نهایی چیه؟ حداقل میتونیم بگیم خیلی بلندپروازانهست. امارات فقط نمیخواد وضعیت غذایی خودش رو بهتر کنه؛ میخواد به یه قطب جهانی پیشرو در امنیت غذایی با محوریت نوآوری تبدیل بشه. این استراتژی یه معیار مشخص تعیین کرده: رسیدن به رتبه اول در شاخص جهانی امنیت غذایی (GFSI) تا سال ۲۰۵۱. حالا این GFSI دقیقاً چی رو اندازه میگیره؟ این شاخص، قیمت مناسب، در دسترس بودن، ایمنی و کیفیت بالای غذا رو تو ۱۱۳ کشور با استفاده از ۶۸ شاخص مختلف بررسی میکنه، حتی منابع طبیعی و تابآوری رو هم در نظر میگیره. هدفگذاری برای رتبه اول نشون میده که امارات چقدر برای تأمین آینده غذایی خودش جدیه. ارکان اصلی: ساختن یک سیستم غذایی تابآور و پایدار
امارات چطور میخواد به این چشمانداز بزرگ برسه؟ این استراتژی بر پایه چند رکن کلیدی بنا شده که برای ساختن یه سیستم غذایی قوی و پایدار طراحی شدن. همه چیز حول محور ایجاد یه ساختار ملی میچرخه که از تولید پایدار غذا حمایت کنه، از فناوریهای مدرن نهایت استفاده رو ببره و تواناییهای داخلی رو تقویت کنه. اولین مورد تقویت تولید داخلی مواد غذایی است. این یه تمرکز اصلیه و هدفش اینه که مقدار غذایی که همینجا تو امارات تولید میشه رو به طور جدی افزایش بده. هدف شامل افزایش ۱۵ درصدی تولید اقلام غذایی استراتژیک و افزایش ۳۰ درصدی بازده کلی با استفاده از فناوریه. چطوری؟ با استفاده از چیزهایی مثل کشاورزی در محیط کنترلشده (CEA)، هیدروپونیک، کشاورزی عمودی و پرورش ماهی (آبزیپروری). همچنین یه حرکتی هم برای کشاورزی ارگانیک وجود داره که هدفش افزایش سالانه ۵ درصدی زمینهای زیر کشت این نوع کشاورزیه، و همینطور تعریف یه «سبد غذایی» ملی شامل ۱۸ قلم کالای اساسی برای هدایت این تلاشهاست. هدف، کشاورزی پایداریه که ضمن حفاظت از اکوسیستمها، تولید رو هم افزایش بده. بعدی، تنوعبخشی به منابع واردات است. باید قبول کنیم که هنوز به واردات نیاز هست، اما این استراتژی میخواد با کم کردن وابستگی به تعداد محدودی از تأمینکنندهها، ریسک رو کاهش بده. برنامه اینه که برای انواع اصلی مواد غذایی، سه تا پنج منبع مختلف تأمین بشه و ۶۷ درصد واردات از این گزینههای جایگزین هدفگذاریشده انجام بشه. این کار شامل ایجاد مشارکتهای بینالمللی، تقویت لجستیک و حتی سرمایهگذاری در خارج از کشوره تا جریان پایدار غذا، حتی تو بحرانها، تضمین بشه. در نهایت، ترویج پایداری و کاهش ضایعات در تمام این طرح تنیده شده. این یعنی استفاده از فناوریهای با بهرهوری بالای منابع مثل هیدروپونیک و مزارع عمودی. یه هدف مشخص برای کاهش ۱۵ درصدی اتلاف و ضایعات مواد غذایی وجود داره. ابتکاراتی مثل 'ne'ma' (نعمه)، ابتکار ملی کاهش اتلاف و ضایعات مواد غذایی، همه رو برای مقابله با این مشکل دور هم جمع میکنه. این استراتژی همچنین هدفش بهبود تغذیه، با هدف کاهش ۱۵ درصدی عناصر غذایی ناسالم، و ارتقای ایمنی مواد غذایی، با هدف کاهش ۳۵ درصدی حوادث مرتبط، هست. همه اینها به اهداف گستردهتر امارات، مثل ابتکار کربن صفر خالص تا سال ۲۰۵۰، مرتبطه. پیشبرد استراتژی: ابتکارات کلیدی و نوآوری
خب، پایهها رو که داریم، ولی چطوری قراره همه اینا عملی بشه؟ این استراتژی شامل ۳۸ ابتکار کلیدی با هدایت پنج جهتگیری استراتژیکه، و تأکید زیادی هم روی نوآوری و مشارکت بخش خصوصی داره. پرورش نوآوری کشاورزی و تحقیق و توسعه (R&D) کاملاً محوریه. امارات نوآوری رو کلید تبدیل شدن به اون قطب پیشرو جهانی میبینه. سرمایهگذاری دولتی قابل توجهی داره به سمت تحقیقات و توسعه کشاورزی، تأسیس مراکز تحقیقاتی و ایجاد همافزایی بین دولت، شرکتهای خصوصی و دانشگاهها سرازیر میشه. تحقیقات روی حوزههای حیاتی مثل ژنتیک، تأثیرات تغییرات اقلیمی، آبزیپروری (بهویژه گونههای کلیدی ماهی)، بازیافت ضایعات کشاورزی، غذاهای جایگزین و استفاده از فناوریهایی مثل ICT در کشاورزی متمرکزه. یه «برنامه ملی تحقیق و توسعه امنیت غذایی» اختصاصی این تلاشها رو هدایت میکنه. به پروژههایی مثل FoodTech Challenge (چالش فناوریهای غذایی) فکر کنین، یه رقابت جهانی که ایدههای جدید رو جرقه میزنه، و Food Tech Valley (دره فناوری غذایی) عظیم در دبی که به عنوان یه بستر آزمایشی برای راهحلهای کشاورزی پیشرفته طراحی شده. تشویق مشارکت بخش خصوصی هم به همون اندازه حیاتیه. این استراتژی تشخیص میده که کسبوکارها نقش خیلی بزرگی تو کل زنجیره غذایی دارن. دولت داره تلاش میکنه تا محیطی ایجاد کنه که شرکتهای خصوصی بتونن در کنار نهادهای دولتی رشد کنن و نوآوری داشته باشن. این یعنی تقویت مشارکتها برای تحقیق و توسعه، تشویق سرمایهگذاری (مثلاً از طریق ابتکار AIM for Climate) و مشارکت دادن شرکتها تو تأمین، ذخیرهسازی، لجستیک و کاهش ضایعات. بازیگران بزرگی مثل ADQ و Al Ghurair (الغریر) همین الان هم درگیرن و مشارکتهای دولتی-خصوصی هم در حال بررسیه. ابتکاراتی مثل FoodTech Challenge مشوقهایی برای استارتآپها ارائه میدن و Food Tech Valley فعالانه دنبال جذب سرمایهگذاری از بازیگران جهانیه. حتی صحبت از اینه که اعتبار برای کسبوکارهای غذایی راحتتر در دسترس قرار بگیره. «گفتگوی ملی برای امنیت غذایی» هم تضمین میکنه که همه با هم در ارتباط و همکاری باشن. بیا چندتا از برنامهها و پروژههای بزرگ رو با هم ببینیم:
Food Tech Valley (دبی): این شهر فناوری کشاورزی (agtech) تحت حمایت دولت، هدفش اینه که به یه قطب جهانی تبدیل بشه و با ادغام تحقیق و توسعه، فناوری و کسبوکار، یه اکوسیستم غذایی تابآور بسازه. یه پروژه برجسته هم «GigaFarm» هست که قراره ضایعات رو بازیافت کنه و با استفاده از کشاورزی عمودی پیشرفته، میلیاردها گیاه پرورش بده. ne'ma (نعمه): ابتکار ملی برای کاهش اتلاف و ضایعات مواد غذایی، با هدف نصف کردن اون تا سال ۲۰۳۰. FoodTech Challenge: همون رقابت جهانی که دنبال راهحلهای نوآورانه برای امنیت غذاییه. AIM for Climate: مشارکت امارات و آمریکا برای افزایش سرمایهگذاری در کشاورزی هوشمند اقلیمی. شورای امنیت غذایی امارات: نهادی که بر کل استراتژی نظارت داره و تضمین میکنه همه با هم همکاری کنن. ابتکار ملی پایداری مزارع: تمرکزش روی اینه که نهادهای دولتی محصولات کشاورزی داخلی بیشتری بخرن، با هدف رسیدن به ۱۰۰ درصد تا سال ۲۰۳۰. سرمایهگذاری در آبزیپروری: تحقیق و توسعه متمرکز بر پرورش گونههای کلیدی ماهی محلی برای تقویت امنیت غذاهای دریایی. مسیر پیش رو: نقاط عطف، اهداف و پیشرفت
این فقط یه لیست آرزوهای مبهم نیست؛ این استراتژی یه نقشه راه روشن با نقاط عطف در طول مسیر داره. در کوتاهمدت، یعنی حدوداً تا سال ۲۰۳۰، امارات میخواد به عنوان بخشی از چشمانداز «ما امارات ۲۰۳۱» وارد ۱۰ رتبه برتر شاخص جهانی امنیت غذایی (GFSI) بشه. اهداف کوتاهمدت دیگه شامل رسیدن به ۱۰۰ درصد خرید دولتی محصولات داخلی تا سال ۲۰۳۰، نصف کردن ضایعات مواد غذایی تا سال ۲۰۳۰، افزایش سرمایهگذاری از طریق AIM for Climate تا سال ۲۰۲۵، و عملیاتی شدن GigaFarm در سال ۲۰۲۵ هست. اگه به آینده دورتر، یعنی سال ۲۰۵۱ نگاه کنیم، چشمانداز همچنان کاملاً متمرکزه: رسیدن به همون رتبه اول GFSI و تبدیل شدن به قطب پیشرو جهانی برای امنیت غذایی مبتنی بر نوآوری. حتی به هدفی برای رسیدن به ۵۰ درصد تولید داخلی مواد غذایی تا اون زمان هم اشاره شده. این برنامه بلندمدت کاملاً با «طرح صدساله امارات ۲۰۷۱» همخوانی داره. خب، پیشرفت در رتبهبندی GFSI چطور بوده؟ باید گفت پیشرفت قابل توجهی داشته – امارات بین سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲/۲۰۲۳، ۱۲ پله صعود کرده و به امتیاز ۷۵.۲ رسیده. این یه جهش بزرگه نسبت به رتبه ۳۱ در سال ۲۰۱۸، هرچند هدف رسیدن به ۱۰ رتبه برتر هنوز در دست اقدامه. پیشرفت ردیابی میشه و شورای امنیت غذایی امارات کارها رو پیش میبره. همکاری جهانی: مشارکت برای امنیت غذایی
امارات میدونه که امنیت غذایی فقط یه مسئله داخلی نیست؛ یه چالش جهانیه که به کار تیمی نیاز داره. به همین دلیله که ایجاد مشارکتهای بینالمللی قوی، بخش کلیدی این استراتژیه. یه شریک اصلی، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) هست. امارات دهههاست که با فائو همکاری میکنه و این مشارکت، پشتیبانی فنی برای استراتژی، از تحقیق و توسعه گرفته تا مدیریت شیلات، فراهم میکنه. امارات حتی میزبان دفتر منطقهای فرعی فائو هست و داره اولین «مرکز منطقهای برتری برای تحول سیستمهای غذایی» فائو رو هم تأسیس میکنه. همکاری به اینجا ختم نمیشه. امارات با برنامه جهانی غذا (WFP) در زمینه نوآوری، با مرکز بینالمللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ICARDA - ایکاردا) در زمینه تحقیقات کشاورزی در اراضی خشک، و با مرکز بینالمللی کشاورزی شورهزیست (ICBA - ایکبا) که همینجا تو امارات مستقره و روی کشاورزی در شرایط شور تمرکز داره، همکاری میکنه. امارات همچنین در به اشتراکگذاری دانش فعاله و میزبان رویدادهایی مثل MENA AgriFood Innovation Days (روزهای نوآوری کشاورزی و غذایی منا) هست و در مجامع جهانی مثل COP28 شرکت میکنه تا تجربیاتش رو به اشتراک بذاره و از دیگران یاد بگیره. توافقنامههای دوجانبه، مثل ابتکار AIM for Climate با آمریکا، و مشارکت با شرکتهای بینالمللی هم برای تنوعبخشی به تجارت و وارد کردن فناوریهای جدید، حیاتی هستن. پیامدهای استراتژیک: این برای ذینفعان چه معنایی دارد؟
این استراتژی بلندپروازانه برای گروههای مختلف چه معنایی داره؟ برای سیاستگذاران، یه نقشه راه و ابزارهای روشنی مثل ترویج تحقیق و توسعه، جذب سرمایهگذاری و تنظیم مقررات فراهم میکنه. پیگیری پیشرفت و تضمین همکاری بین سطوح مختلف دولتی، کلیدیه. همسو کردن امنیت غذایی با استراتژیهای اقلیمی و آبی هم حیاتیه. برای کسبوکارها و سرمایهگذاران، این استراتژی یعنی فرصت. به فناوری کشاورزی (agritech)، روشهای کشاورزی پایدار مثل هیدروپونیک و مزارع عمودی، فرآوری مواد غذایی، لجستیک فکر کنین – پتانسیل خیلی بزرگی وجود داره. برنامههای دولتی مثل Food Tech Valley و FoodTech Challenge فعالانه دنبال شرکای خصوصی و سرمایهگذاران هستن. تقاضا برای فناوریهایی که در مصرف آب صرفهجویی میکنن، با اقلیم سازگارن و ضایعات رو کاهش میدن، وجود داره. حرکت به سمت تولید داخلی و تنوع واردات، درها رو به روی تأمینکنندهها، ارائهدهندگان فناوری و شرکتهای لجستیک باز میکنه. مشارکتهای دولتی-خصوصی راههایی برای مشارکت در پروژههای بزرگ ارائه میدن. و اما برای پژوهشگرها؟ تمرکز قوی روی تحقیق و توسعه یعنی فرصتهای فراوون برای تأمین مالی و همکاری، کار با نهادهای دولتی، سازمانهای بینالمللی مثل فائو و ایکاردا، و شرکای صنعتی. حوزههای کلیدی تحقیقات شامل توسعه محصولات مقاوم به تغییرات اقلیمی، تکنیکهای صرفهجویی در مصرف آب، آبزیپروری، پروتئینهای جایگزین، تبدیل ضایعات به ارزش، و استفاده از ابزارهای دیجیتالی مثل هوش مصنوعی در کشاورزیه. مراکزی مثل Food Tech Valley هدفشون جذب استعدادهای برتر پژوهشیه. دوران هیجانانگیزی برای نوآوری در حوزه غذا تو اماراته.