پرواز شاهین‌ها: سنت باستانی قوش‌بازی در امارات و راز بقای آن
۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴
کپی لینک
منابع
40
نمایش منابع در متن
Novotel-dubai-world-trade-centre
Bookmybooking
Forevertourism
Focus Hidubai
Travelsaga
Twocontinents
Dxboffplan
Arabianbusiness
Experience
Archive Aramcoworld
Dxbnewsnetwork
Dxbnewsnetwork
Uaestories
Uw360
Qatarmarine
Mexicohistorico
Agulhasocean
Gradesfixer
Travelsaga
Resources Enwwf
Propertyfinder
Dubaiasitusedtobe
Magnumphotos
En Wikipedia
Magzoid
Artsandculture Google
Landsurvival
En Wikipedia
En Wikipedia
Alwaslsc
Faris7b Weebly
En Wikipedia
Astrosafe
Uaeerf
Dubai
En Wikipedia
Econstor
Thegentlemansjournal
Uae Platinum-heritage
Uaestories
تصور کن چشم‌انداز وسیع بیابان را، سکوتی که تنها با صدای باد و فریاد تیز یک پرنده شکاری در آسمان شکسته می‌شود. این فقط یک صحنه از فیلم نیست؛ این نگاهی اجمالی به قلب فرهنگ امارات از طریق سنت باستانی قوش‌بازی است که محلی‌ها به آن القنص یا بیزاره می‌گویند
[7]
[28]. قوش‌بازی چیزی فراتر از یک ورزش است، پیوندی زنده با میراث بادیه‌نشینی، زمانی که این پرندگان باشکوه شرکای ضروری برای بقا در سراسر سرزمین چالش‌برانگیز بیابان بودند
[3]
[11]
[4]
[30]
[37]. از نظر تاریخی، شاهین‌ها به شکار منابع غذایی حیاتی مانند هوبره و چکاوک سنگی کمک می‌کردند که برای بقا و حفظ سنت‌های مهمان‌نوازی بسیار مهم بود
[1]
[15]
[36][37]. امروزه، گرچه دیگر برای بقا ضروری نیست، قوش‌بازی همچنان یک ورزش سنتی مورد احترام است که ارزش‌های فرهنگی عمیقی مانند شجاعت، صبر، افتخار و همراهی بی‌نظیر بین قوش‌باز و پرنده‌اش را در خود جای داده است[3][11]
[20][37]. مرحوم شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، بنیانگذار امارات متحده عربی، از طرفداران پرشور قوش‌بازی بود و از آن به عنوان پیوندی حیاتی با طبیعت و میراث حمایت می‌کرد[11]
[19][20]. با ما همراه شو تا به بررسی تکنیک‌ها، مسابقات هیجان‌انگیز و تلاش‌های حیاتی حفاظتی بپردازیم که این میراث ثبت‌شده در یونسکو را همچنان در اوج نگه داشته است[1][11]
[18][19]
[21]
[24][28].
شکارچی باشکوه: نمادگرایی و گونه‌ها
چرا شاهین‌ها؟ این پرندگان به خاطر زیبایی چشمگیر، وقار، سرعت باورنکردنی و بینایی فوق‌العاده تیزشان، احترام همگان را برمی‌انگیزند[1][3][7][19]. اهمیت آن‌ها آنقدر عمیق است که شاهین با افتخار بر روی نشان ملی امارات متحده عربی نشسته است، نمادی قدرتمند از قدرت و میراث این کشور[1][3][7][19]. در امارات، دو گونه به طور سنتی مورد علاقه قوش‌بازان بوده‌اند[1][7][15][36]
[33]. شاهین بحری (Saker Falcon - Falco cherrug) که محلی‌ها به آن صقر یا حر (ماده بزرگتر) می‌گویند، کاملاً برای شکار در مناظر باز بیابانی سازگار است[7][15]. سپس شاهین معمولی (Peregrine Falcon - Falco peregrinus) یا شاهین وجود دارد که در سطح جهانی به خاطر سرعت نفس‌گیرش شهرت دارد[1][7][15][36][33]. جالب اینجاست که قوش‌بازان اغلب پرندگان ماده (الحر برای بحری‌ها، بحری شاهین برای معمولی‌ها) را ترجیح می‌دهند زیرا معمولاً بزرگتر و شکارچیان قوی‌تری نسبت به همتایان نرشان (گرموش برای بحری‌ها، شاهین تیبا برای معمولی‌ها) هستند[1][7][15]. در حالی که سنت همچنان پابرجاست، در قوش‌بازی مدرن، به ویژه در مسابقات، استفاده از شاهین‌های هیبریدی قدرتمند، مانند تلاقی‌های جیر-بحری، و جیرفالکون‌های خالص که به دلیل سرعت و قدرت بالقوه‌شان ارزشمند هستند، رو به افزایش است
[29][36]
[38].
هنر باستانی تربیت (بیزاره)
تربیت شاهین، یا بیزاره، به هیچ وجه ساده نیست؛ این یک شکل هنری است که بر پایه صبر بی‌نهایت، همدلی و ارتباط عمیق بین قوش‌باز (صقار) و پرنده‌اش بنا شده است[1][3][7]
[9][11]. این پیوند منحصر به فرد، که بر اساس اعتماد و رفتار ملایم بنا شده، همه چیز است[9]. از نظر تاریخی، این مهارت‌های پیچیده از طریق خانواده‌ها، به عنوان یک دانش گرانبهای نسلی، منتقل می‌شد[9][30][37]. اکنون، در حالی که سنت‌های خانوادگی ادامه دارد، مؤسسات تخصصی مانند مدرسه قوش‌بازی و چهره‌شناسی صحرایی محمد بن زاید نیز نقش حیاتی ایفا می‌کنند و به طور رسمی نکات ظریف رفتار شاهین، روش‌های تربیت و مراقبت مناسب را آموزش می‌دهند
[23]
[26][37].
در گذشته، بادیه‌نشینان با مهارت شاهین‌های وحشی، عمدتاً بحری‌ها و شاهین‌های معمولی را در طول مهاجرتشان صید می‌کردند[7][15][36]. آن‌ها از تکنیک‌های هوشمندانه‌ای مانند طعمه‌ها، تورهای پنهان در نزدیکی منابع آب، یا حتی پنهان شدن در گودال‌ها با کبوترهای طعمه استفاده می‌کردند[9][36]. اغلب، این پرندگان وحشی «قرض گرفته می‌شدند» - برای یک فصل تربیت و شکار می‌شدند، سپس به طبیعت بازگردانده می‌شدند، که نشان‌دهنده درک اولیه‌ای از حفاظت بود[15][29]
[31][36]. امروزه، اوضاع متفاوت است. به دلیل مقررات حیاتی حفاظتی، صید شاهین‌های وحشی تا حد زیادی محدود شده است[29][31]. اکثریت قریب به اتفاق شاهین‌هایی که اکنون استفاده می‌شوند، پرورش‌یافته در اسارت هستند که از مراکز تخصصی پرورش تأمین می‌شوند، یک تغییر حیاتی برای محافظت از جمعیت‌های وحشی[1][23][26][28][29].
خودِ تربیت معمولاً زمانی شروع می‌شود که شاهین حدود هفت ماهه است و می‌تواند هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد[1][3]
[17]. قوش‌بازان عرب به خاطر روش‌های تربیت فوق‌العاده سریع خود شناخته شده‌اند، که اغلب از طریق نزدیکی مداوم - حمل پرنده، صحبت کردن با آن، نگه داشتن آن در نزدیکی - به دست می‌آید[15]. این فرآیند با «مانینگ» (انس گرفتن) شروع می‌شود، یعنی راحت کردن شاهین با حضور انسان[1]. یک ابزار کلیدی در اینجا برقع است، یک کلاه چرمی نرم که چشمان شاهین را می‌پوشاند[1][7]
[8][11]
[13][17]. با محدود کردن دید، کلاه به آرام و پذیرا نگه داشتن پرنده کمک می‌کند[8][13][17]. تغذیه کنترل‌شده برای ایجاد وابستگی و مرتبط کردن قوش‌باز با پاداش استفاده می‌شود[1][15][17]. در مرحله بعد، آموزش با طعمه، با استفاده از تلوح یا ملواح انجام می‌شود - یک طعمه پردار، که اغلب با بال‌های هوبره ساخته شده و روی یک طناب چرخانده می‌شود[1][7][11][13][29][31]. این به شاهین یاد می‌دهد که طعمه را تعقیب کند، شیرجه بزند (شیرجه‌ای نمایشی) و به آن حمله کند[1][8][11][13]. هنگامی که شاهین با موفقیت آن را می‌گیرد، قوش‌باز با غذا به او پاداش می‌دهد، رفتار را تقویت کرده و عضلات را می‌سازد[1][8]
[10][13][17][29][31]. در آموزش مدرن گاهی اوقات حتی از پهپادها یا هواپیماهای کنترل از راه دور برای ارتقای بیشتر مهارت‌های شاهین استفاده می‌شود[1][29]. هدف نهایی تربیت شاهین برای شکار موثر طعمه است، به طور سنتی بدون کشتن آن، تا امکان ذبح حلال فراهم شود[1][4]. تجهیزات سنتی ضروری شامل برقع (کلاه)، منقله (دستکش محافظ)، نشیمنگاه (واکر) و بندهای پا (جسس) است، در حالی که فناوری مدرن ردیاب‌های GPS را برای ایمنی و نظارت اضافه می‌کند[1][3][7][8][11][19][29][30].
از شکار تا ورزش: مسابقات مدرن قوش‌بازی
در حالی که ریشه‌های قوش‌بازی در بقا است، این سنت در امارات با ظرافت به یک ورزش مدرن معتبر و هیجان‌انگیز تبدیل شده است که در سراسر جامعه جشن گرفته می‌شود[1][3][7][9]. این مسابقات، که معمولاً در ماه‌های خنک‌تر زمستان در محیط‌های خیره‌کننده بیابانی برگزار می‌شوند، نمایش‌های خیره‌کننده‌ای از سرعت، چابکی و پیوند باورنکردنی بین قوش‌باز و شاهین هستند[1][3]. آن‌ها شرکت‌کنندگان و جمعیت‌های مشتاق را از تمام نقاط جهان به خود جذب می‌کنند[3].
یکی از درخشان‌ترین جواهرات در تقویم قوش‌بازی، مسابقات قهرمانی قوش‌بازی فزاع است که سالانه در منطقه بیابانی الرویه دبی برگزار می‌شود[3][17][38]
[32]. این رویداد که توسط مرکز میراث حمدان بن محمد (HHC) سازماندهی شده است، از حمایت قوی رهبری دبی، به ویژه جناب شیخ حمدان بن محمد بن راشد آل مکتوم، ولیعهد دبی، برخوردار است[38]
[39]. این قهرمانی فقط مربوط به اعتبار نیست؛ بلکه دارای جوایز نقدی قابل توجهی است، به طوری که در فصل‌های گذشته مبالغی مانند ۴۷ میلیون درهم امارات توزیع شده است که بهترین قوش‌بازان و پرندگان گرانبهایشان را به خود جذب می‌کند[38]. یک جام جدید با جوایز ۲.۸ میلیون درهمی، اهمیت مسابقات را بیشتر می‌کند[39].
رایج‌ترین قالب مسابقه، مسابقه هیجان‌انگیز تلوح است[38][32]. در اینجا، زمان پرواز شاهین‌ها در یک مسافت مشخص، معمولاً ۴۰۰ متر، مستقیماً به سمت قوش‌بازشان که در خط پایان طعمه (تلوح) را می‌چرخاند، اندازه‌گیری می‌شود[1][38]. سرعت همه چیز است و زمان‌های برنده اغلب حدود ۱۷-۱۸ ثانیه شگفت‌انگیز ثبت می‌شود[38]. دقت از طریق فناوری مدرن مانند سیستم‌های زمان‌سنجی الکترونیکی و حلقه‌های هوشمند نصب‌شده روی شاهین‌ها تضمین می‌شود[32]
[40].
برای اطمینان از عدالت و نمایش مهارت‌های متنوع، مسابقات دارای دسته‌بندی‌های متعددی هستند[38][33]. این‌ها اغلب شامل تقسیم‌بندی‌هایی بر اساس مالکیت (شیوخ، عمومی، جوانان، شرکت‌کنندگان شورای همکاری خلیج فارس)، سن شاهین (فرخ برای پرندگان زیر یک سال، جرناس برای پرندگان مسن‌تر)، و گونه یا نژاد خاص (بحری خالص، شاهین معمولی خالص، جیر خالص، هیبریدهای مختلف مانند جیر شاهین یا گرموشا) می‌شوند[38][32][33][39][40]. حتی دسته‌بندی‌های هیجان‌انگیزی مانند قوش‌بازی با هواپیمای کنترلی (RC) وجود دارد که استقامت را در مسافت‌های طولانی‌تر آزمایش می‌کند[40]. علاوه بر فزاع، مسابقات معتبر قوش‌بازی نیز از نکات برجسته رویدادهایی مانند نمایشگاه بین‌المللی شکار و سوارکاری ابوظبی (ADIHEX) است[3]
[14]. این ترکیب از مهارت باستانی و نمایش ورزشی مدرن، سنت را به طور پر جنب و جوشی زنده نگه می‌دارد[1][3][38][32][40].
نگهبانان یک میراث: حفاظت و پاسداری از میراث
امارات متحده عربی نه تنها قوش‌بازی را جشن می‌گیرد، بلکه به طور فعال در حفاظت از شاهین‌ها و محیط طبیعی آن‌ها در جهان پیشرو است، تعهدی که عمیقاً در دیدگاه مرحوم شیخ زاید بن سلطان آل نهیان ریشه دارد[1]
[2][3][11]
[16][19]. او تعادل حیاتی مورد نیاز بین حفظ این سنت فرهنگی عمیق و تضمین مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی را درک می‌کرد[2][11][16]. این تعهد امروز از طریق طرح‌های پیشگامانه متعددی ادامه دارد[1][3][11][16][19].
یک طرح شاخص، برنامه رهاسازی شاهین شیخ زاید (SZFRP) است که در سال ۱۹۹۵ تأسیس شد[1][2][3]
[34]
[6][11][16][4][19]. این برنامه شاهین‌ها را، اغلب آن‌هایی که در طول فصل شکار استفاده شده‌اند یا دیگرانی که نیاز به مراقبت دارند، بازپروری کرده و آن‌ها را به مسیرهای مهاجرت طبیعی‌شان در سراسر آسیای مرکزی و فراتر از آن بازمی‌گرداند[34]
[5][6]
[22]
[25]
[27]. این برنامه که توسط آژانس محیط زیست – ابوظبی (EAD)، IFHC و بیمارستان شاهین ابوظبی (ADFH) مدیریت می‌شود، تا اواسط سال ۲۰۲۴ با موفقیت بیش از ۲۲۷۴ شاهین بحری و معمولی را رهاسازی کرده است[34][5][25]. هر پرنده قبل از رهاسازی تحت بررسی‌های بهداشتی دقیق و بازپروری قرار می‌گیرد و بسیاری از آن‌ها به ردیاب‌های ماهواره‌ای مجهز می‌شوند تا سفرها و بقایشان را رصد کنند و داده‌های ارزشمندی برای علم حفاظت فراهم آورند[34][5][6][7][16][22][27].
در مرکز این تلاش‌ها، بیمارستان شاهین ابوظبی (ADFH) قرار دارد، بزرگترین مرکز جهان که به مراقبت‌های بهداشتی شاهین اختصاص یافته و در سال ۱۹۹۹ تأسیس شده است[2][3][9][11][19]. این بیمارستان خدمات دامپزشکی درجه یک ارائه می‌دهد، تحقیقات حیاتی انجام می‌دهد، برنامه‌های پرورشی را اجرا می‌کند و مراقبت‌های پزشکی ضروری را برای SZFRP فراهم می‌کند[2][3][5][6][8][13][29]. ADFH همچنین از بازدیدکنندگان استقبال می‌کند و مردم را در مورد رفاه شاهین‌ها آموزش می‌دهد[9][17]. در کنار مراقبت‌های بهداشتی در سطح جهانی، برنامه‌های پرورش در اسارت بسیار مهم هستند و منبع پایداری از شاهین‌ها را برای این ورزش فراهم می‌کنند و فشار بر جمعیت‌های وحشی را کاهش می‌دهند[1][23][26][28]. مقررات سختگیرانه، از جمله گذرنامه‌های شاهین که امارات پیشگام آن بوده است، تجارت و حمل و نقل را کنترل می‌کنند، که با همکاری‌های بین‌المللی، مانند پروژه‌های کاهش خطرات خطوط برق برای شاهین‌ها در مغولستان، تکمیل می‌شود[1][5][17][19][29][34]
[35].
حفاظت به طعمه‌های شاهین‌ها، به ویژه هوبره که به دلیل از دست دادن زیستگاه و فشارهای گذشته به عنوان گونه آسیب‌پذیر طبقه‌بندی شده، نیز گسترش می‌یابد[10][14][16][34]. صندوق بین‌المللی حفاظت از هوبره (IFHC) مستقر در ابوظبی، تلاش‌های جهانی را رهبری می‌کند و مراکز وسیع پرورش در اسارت را در امارات و خارج از کشور مدیریت می‌کند
[12][14][34][5][10]. از سال ۱۹۹۸، IFHC بیش از نیم میلیون هوبره پرورش‌یافته در اسارت را در ۱۷ کشور به طبیعت بازگردانده است، تلاشی عظیم برای احیای جمعیت‌ها[12][14][16]. مشارکت دادن قوش‌بازان به عنوان شریک، کلید این موفقیت بوده است[10][23][26].
حفظ خودِ میراث از اهمیت بالایی برخوردار است. باشگاه قوش‌بازان امارات (EFC) که در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد، قوش‌بازی پایدار و اخلاقی را ترویج می‌کند، رویدادهایی مانند ADIHEX را سازماندهی می‌کند و از تحقیقات و آموزش حمایت می‌کند[20][23][26][28][30]. امارات همچنین تلاش چندملیتی موفقی را برای ثبت قوش‌بازی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس بشریت یونسکو رهبری کرد و ارزش فرهنگی جهانی آن را به رسمیت شناخت[1][11][18][21][23][24][26][28][30]. قوش‌بازی همچنان در تار و پود زندگی اماراتی تنیده شده است، در جشن‌ها، هنرها و برنامه‌های آموزشی به نمایش گذاشته می‌شود و تضمین می‌کند که این سنت باستانی همچنان الهام‌بخش نسل‌های آینده باشد[2][11][19][23][26][35][37]. از طریق علم، مقررات، برنامه‌های پرورشی و ترویج فرهنگی، امارات این پیوند گرانبها با گذشته خود را حفظ کرده و پرواز آن را به سوی آینده تضمین می‌کند[2][3][10][11][20][28][34].
رایگان امتحان کنید